De komst van AI biedt veel kansen voor het onderwijs bij Saxion. Maar er zijn ook beperkingen en risico’s bij het gebruik van generatieve AI-tools. Er is door het Expertiseteam AI een handreiking samengesteld die de student helpt te bepalen of, wanneer en hoe men generatieve AI (hierna: GenAI) bij Saxion kan gebruiken.
In de bijlage 1 van de studentenhandreiking vind je een instructie voor juiste bronverwijzing GenAI-gebruik met daarin de link naar de Richtlijnen voor GenAI die door de Landelijke Werkgroep APA zijn opgesteld.
In deze LibraryGuide zijn de richtlijnen letterlijk overgenomen en gebruikt als uitleg op welke manier bronverwijzing voor GenAI kan worden toegepast.
De landelijke Werkgroep APA (ook verantwoordelijk voor het blauwe boekje) heeft het initiatief genomen om zelf een richtlijn op te stellen die recht doet aan de bestaande APA-richtlijnen en gericht is op toepasbaarheid in een publicatie, zowel voor de student als voor de beoordelaar. De werkgroep volgt de aanbevelingen op die in een blogbericht over ChatGPT door APA Style experts uit America zijn genoemd.
GenAI is in staat om vanuit diverse typen input ook weer diverse typen output te maken. Deze handleiding besteedt daarom naast de input van tekst (zoals bij ChatGPT), ook nadrukkelijk aandacht aan andere vormen van in- en output.
Een verwijzing in de tekst kan op twee manieren:
Verwijzing tussen haakjes: (Ontwikkelaar, jaar)
Verwijzing als lopende tekst: Ontwikkelaar (jaar)
Voorbeeld
Verwijzing tussen haakjes: (Microsoft, z.d.*)
Verwijzing als lopende tekst: Microsoft (z.d.)
Geef in de tekst aan hoe GenAI is gebruikt. Dat kan bijvoorbeeld in de inleiding, als de tool een schrijfhulp was, of bij de beschrijving van je methode van onderzoek.
* z.d. betekent zonder datum
Heb je GenAI gebruikt ter ondersteuning voor het opstellen van de tekst van je publicatie, bijvoorbeeld om spelfouten uit je tekst te halen of formuleringen van zinnen aan te passen, dan vermeld je het gebruik van de tool in de inleiding. In dit geval is het niet nodig de prompt op te nemen in je verslag. Alleen bij de eerste vermelding wordt de naam van de tool cursief geschreven.
Voorbeeld
Een verplicht onderdeel van deze opdracht was het maken van een lekensamenvatting. Hiervoor is gebruik gemaakt van Read Easy.ai (Digitaal Toegankelijk, z.d.). Read Easy.ai is een extensie voor Word die helpt een tekst op B1-niveau te verwoorden.
Gebruik je de tool anders dan als schrijfhulp, beschrijf dat in het deel van de tekst waarin je de methode van je onderzoek verantwoordt.
Vermeld minimaal deze drie zaken:
• welke tool je gebruikt hebt (op dezelfde manier als bij GenAI als schrijfhulp)
• omschrijving van de input in de tool
• omschrijving van de output van de tool
Indien van toepassing kan in de tekst ook worden aangegeven hoe vaak, in welke periode, etc. de tool is gebruikt.
Noteer de prompt . De prompt is je ingevoerde opdracht. Dit kan eventueel in een bijlage bij lange teksten of meerdere prompts, voor zover relevant voor de publicatie.
De tekst die de tool maakt (output) vermeld je ook. Dit kan in zijn geheel of alleen het relevante gedeelte. Net als bij de input, mag dit in de tekst zelf of in een bijlage, als dat de publicatie leesbaarder maakt.
Heeft de tool de mogelijkheid om een link aan te maken naar het gespreksverslag (zoals ChatGPT), dan kan deze link vermeld worden in de bronnenlijst en hoeft geen kopie op genomen te worden in de publicatie. De tool zelf kan deze optie bieden, maar er zijn ook websites waar gespreksverslagen tussen mensen en GenAI kan worden opgeslagen, bijvoorbeeld https://aiarchives.org/.
Voorbeeld 1
Voor het opstellen van de onderzoeksvraag is gebruik gemaakt van ChatGPT (OpenAI, 2024) met als prompt: “Bedenk een vraagstelling bij een literatuuronderzoek over onderwijs op hogescholen aan studenten met een visuele handicap”. Aan de hand van de uitkomst, “Wat zijn de belangrijkste uitdagingen en best practices voor het bieden van effectief onderwijs aan studenten met een visuele handicap aan hogescholen, en welke aanpakken kunnen bijdragen aan het verbeteren van de toegankelijkheid en het leerrendement voor deze studenten?”, heb ik deze onderzoeksvraag geformuleerd: Wat zijn de belangrijkste uitdagingen en best practices bij het verhogen van het leerrendement bij onderwijs aan hogeschoolstudenten met een visuele handicap?
Voorbeeld 2
(OpenAI, 2024; zie Bijlage A voor de volledige transcriptie van de chat).
Voorbeeld 3
De concepttekst voor de brochure voor laaggeletterden is ingevoerd in Slimtaal (Loo van Eck, z.d.). Deze concepttekst is te vinden in Bijlage A. Suggesties voor aanpassingen die Slimtaal gaf (zie Bijlage B) zijn doorgevoerd in de tweede concepttekst. Dit tweede concept (zie Bijlage C) is voorgelegd aan de leden van het testpanel.
Was de input die je gebruikte in de tool geen tekst, dan vermeld je welk type media je hebt ingevoerd.
Het kan gaan om een afbeelding, film, een vorm van audio (spraak, muziek, etc.), programmeercode, etc.
Er zijn twee situaties mogelijk:
• De input is eigen werk: plaats deze input in een bijlage of maak deze online beschikbaar. Vermeld de bron in de tekst en in de bronnenlijst.
Gebruik daarvoor de regels die bij het type materiaal passen uit De APA richtlijnen uitgelegd (Werkgroep APA, 2021).
Noteer als auteur je eigen naam.
• De input is géén eigen werk: vermeld de bron in de tekst en in de bronnenlijst, zoals beschreven in De APA-richtlijnen uitgelegd.
N.B. Als er auteursrechten rusten op het ingevoerde materiaal, vermeld dat dan. Zie hiervoor Hoofdstuk 4 van De APA-richtlijnen uitgelegd. Let er op dat wellicht toestemming gevraagd moet worden aan de auteursrechthebbende van het materiaal.
Vermeld welk type media GenAI als output heeft gegeven.
Plaats (het relevante deel van) de output in een bijlage of maak het online beschikbaar via een URL, bijvoorbeeld een video op YouTube.
Gebruik daarvoor de toepasselijke regels uit De APA-richtlijnen uitgelegd. In dit geval is de auteursnaam je eigen naam.
Fictief voorbeeld afbeelding (input) naar video (output):
In de tekst
Tegenwoordig zijn generatieve AI-tools in staat een video te maken op basis van een foto. De foto in Figuur 1, met daarop voetgangers op een stoep, heeft als basis gediend voor de video Voetgangers op straat (Bakker, 2024) waarin de voetgangers daadwerkelijk lopen. Deze video is te vinden op YouTube en is gemaakt met Gen-2 (Runway, z.d.).
(Boven het figuur)
Figuur 1
Voetgangers op straat
Opmerking. Overgenomen uit Mensen die op straat lopen door B. Sayles, 2018 (https://www.pexels.com/nlnl/foto/mensen-die-op-straat-lopen-1000754/). In het publieke domein.
In de bronnenlijst
Bakker, A. (2024, 10 april). Voetgangers op straat [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 10 april 2024, van https://www.youtube.com/watch?v=E_ASeUXw0-3
Runway. (z.d.). Gen-2 [Generatieve AI]. https://app.runwayml.com
Sayles, B. (2018, 8 april). Mensen die op straat lopen. Pexels. Geraadpleegd op 10 april 2024, van https://www.pexels.com/nl-nl/foto/mensen-die-opstraat-lopen-1000754/
Gebruik voor een vermelding van GenAI in de bronnenlijst onderstaand sjabloon:
Ontwikkelaar. (jaar). [Naam AI-tool (Versie) Generatieve AI]. https://xxxx
Voorbeeld
OpenAI. (2024). ChatGPT (Versie 3.5) [Generatieve AI]. https://chat.openai.com
In de bronnenlijst vermeld je dus:
- de gebruikte GenAI.
- de link naar het gespreksverslag, of:
De vermelding van GenAI bestaat uit zes onderdelen:
1. Ontwikkelaar De naam van het bedrijf dat GenAI aanbiedt.
2. Jaar Noem het jaartal, als dit ontbreekt z.d. (=zonder datum).
3. Naam GenAI De naam staat cursief.
4. Versie Noteer versie + nummer tussen ronde haakjes, laat dit onderdeel weg als er geen versienummer wordt gegeven.
5. Omschrijving Geef tussen vierkante haakjes de beschrijving: [Generatieve AI].
6. URL Noem de weblink zonder raadpleegdatum.
Voorbeeld 1
In de tekst
In Figuur 2 is te zien hoe de bibliotheek er in de toekomst uit zou kunnen zien.
Boven de afbeelding
Figuur 2
Een bibliotheek in het jaar 2030
(Onder de afbeelding)
Opmerking. Afbeelding gegenereerd met de prompt “Maak een fotorealistische afbeelding van een bibliotheek in het jaar 2030” door Microsoft, Copilot, z.d. (https://copilot.microsoft.com/).
In de bronnenlijst
Microsoft. (z.d.). Copilot [Generatieve AI]. https://copilot.microsoft.com/
Let op: onder de afbeelding komt geen copyrightvermelding te staan omdat er nog geen uitsluitsel is over door AI gegenereerde afbeeldingen en auteursrecht.
Voorbeeld 2
In de tekst
Nadat ik mijn onderzoeksvraag heb opgesteld heb ik Gemini (Google, 2024) gevraagd: “Formuleer 5 deelvragen voor de onderzoeksvraag: welke technieken kunnen docenten in het voortgezet onderwijs inzetten om jongeren met problemen te begeleiden?”
Op basis van de input heb ik ……
in de bronnenlijst
Google. (2024). Gemini [Generatieve AI]. https://gemini.google.com/
Voorbeeld 3
In de tekst
De discussie over de vorm van de aarde (plat of een bol) is recent opgelaaid in de vorm van complottheorieën. Deze worden veelal verspreid via social media. De discussie is ook te voeren met een chatbot. Een voorbeeld is de discussie die begonnen is met “Is the earth flat?”. Dit gespreksverslag kan worden teruggelezen op A.I. Archives (Google, 2023; OpenAI, 2023a, 2023b).
In de bronnenlijst
Google. (2023). Gemini [Generatieve AI]. A.I. Archives. https://aiarchives.org/id/MGX23k0ssC41AH5YWPlU
OpenAI. (2023a). ChatGPT [Generatieve AI]. A.I. Archives. https://aiarchives.org/id/47cHEyBfeCXk3i1XCzMp
OpenAI. (2023b). ChatGPT [Generatieve AI]. A.I. Archives. https://aiarchives.org/id/DbshXI4LWKG1zkGkP9BF
Andere voorbeelden bronnenlijst
Digitaal Toegankelijk. (z.d.). Read Easy.ai [Generatieve AI]. https://readeasy.ai/nl
Loo van Eck. (z.d.). Slimtaal [Generatieve AI]. https://www.slimtaal.nl/
 de output in een bijlage of maak het online beschikbaar via een URL, bijvoorbeeld een video op YouTube. Gebruik daarvoor de toepasselijke regels uit De APA-richtlijnen uitgelegd. In dit geval is de auteursnaam jouw eigen naam. Fictief voorbeeld afbeelding (input) naar video (output): In de tekst Tegenwoordig zijn generatieve AI-tools in staat een video te maken op basis van een foto. De foto in Figuur 1, met daarop voetgangers op een stoep, heeft als basis gediend voor de video Voetgangers op straat (Bakker, 2024) waarin de voetgangers daadwerkelijk lopen. Deze video is te vinden op YouTube en is gemaakt met Gen-2 (Runway, z.d.). Figuur 1 Voetgangers op straat Opmerking. Overgenomen uit Mensen die op straat lopen door B. Sayles, 2018 (https://www.pexels.com/nlnl/foto/mensen-die-op-straat-lopen-1000754/). In het publieke domein.)
